Transportery Piranha część 4

Pirania IV to pojazd, który był brany pod uwagę jako potencjalny kandydat do udziału w przetargu na kołowy transporter opancerzony dla armii polskiej, jednak ogłoszone wstępne wymagania w postaci specyfikacji istotnych warunków zamówienia, określały dopuszczalną masę całkowitą pojazdu na 19 ton. Pirania IV była pojazdem cięższym stąd wybór padł na lżejszą odmianę III, jako bardziej odpowiadającą wymaganiom polskiego użytkownika. Jak wiadomo w przetargu zwyciężył wóz o masie większej niż 19 ton bo ważący 22,5 t AMV. Dodajmy, że wymóg nie przekraczania masy 19 ton był podyktowany transportowalnością lotniczą C130 Hercules (jak wiadomo jest to i tak zbyt dużo – optymalna masa to 15,8 t).

Fot. Producent

Początek XXI wieku przynosi także wiele nowości, wśród KTO pojawiły się wozu o masie całkowitej przekraczającej 20 ton: niemiecki Boxer, fiński AMV, singapurski Terre, turecki Pars. W 2001 roku zaprezentowano po raz pierwszy prototyp na targach DSEI w Londynie wozu Piranha IV. Należy przy tym podkreślić, że Piranha IV nie jest nowszą wersją Piranii III, lecz pojazdem występującym w innej grupie, w której to dotychczas firma miała braki w ofercie. Oczywiście korzystano z doświadczeń zdobytych przy konstrukcjach pojazdów lżejszych. Nie zmienia to faktu, że warto poznać ten wyrób szerzej.

Pirania IV jest pojazdem, w którym sterowanie oraz nadzór nad większością układów, odbywa się pod kontrolą systemów elektronicznych. Nadrzędną rolę, skupiającą wszystkie sygnały i przetwarzające je na informacje dla kierowcy, pełni informatyczny system VERTRONICS z wbudowaną funkcją samokontroli i testowania (BIT).

Wóz wyglądem rzeczywiście przypomina rozwijaną równolegle Piranie III lecz w większym wydaniu. Nic dziwnego, świadczą o tym wymiary zewnętrzne (tabela). W przedniej części umiejscowiono dwie pokrywy. Patrząc od czoła pojazdu, po lewej stronie umiejscowiono silnik. Znajdująca się z przodu pokrywa umożliwia dostęp do niektórych jego układów np. filtra powietrza, pozwala na obsługę układu kierowania, hamulcowego, smarowania i innych. Umożliwia realizację wymianę silnika (w pojeździe nie ma tak zwanego power packa, dzięki czemu polepszył się dostęp dla obsługiwania i naprawy poszczególnych zespołów, bez wyjmowania całego silnika). Po prawej stronie znajduję się pokrywa dzięki, której otrzymujemy dostęp do wyciągarki. W pojeździe zastosowano wyciągarkę osiągającą maksymalną siłę uciągu wynoszącą 8 ton, produkcji Roztlera. Tuż nad pokrywą wyciągarki znajduje się jeszcze jeden interesujący element jest to przecinacz drutów przeciwpancernych pocisków kierowanych. Spełnia również pożyteczną, ochronna rolę dla kierowcy w czasie jazdy na obszarze leśnym, chroniąc go. W przedniej części po prawej stronie znajdują się jeszcze dwa włazy: kierowcy oraz dowódcy (opcjonalnie), który może być otwierany tylko od wewnątrz. Na lewym stronie znajdziemy wlot powietrza. Wsiadanie do części desantowej pojazdu możliwe jest dzięki hydraulicznie podnoszonej i opuszczanej platformie. Posiada ona możliwość zablokowania od wewnątrz, a także awaryjny wyłącznik ruchu. W przypadku jej awarii ewakuacja żołnierzy z pojazdu możliwa jest poprzez właz awaryjny. Z istotnych elementów wyglądu zewnętrznego Piranii w oczy rzuca się, na lewym boku wylot spalin oraz komplet uchwytów do mocowania pojazdu w czasie transportu i podnoszenia. Warto wspomnieć jeszcze o typowym samochodowym oświetleniu tzn. reflektorach, światłach stopu, kierunkowskazach.

Fot. Producent

Pirania IV posiada masę całkowitą wynosząca 25 ton, ładowność pojazdu to 10 ton. Na tę masę miało wpływ kilka czynników. Znaczącym jest podniesienie poziomu odporności przeciw pociskom oraz minom, w stosunku do pojazdów lżejszej kategorii. Pancerz podstawowy zapewnia ochronę przeciw pociskom kalibru 14,5mm z odległości 30m. Zastosowanie opancerzenia dodatkowego zwiększ odporność do wartości 25 mm kalibru z 30 m. Pojazd powinien wytrzymać wybuch miny o masie 8kg TNT (wynik ten osiągnięto dzięki specjalnej strukturze dna oraz odpowiednio mocowanym siedziskom załogi, które nie mają kontaktu z podłogą). Pancerz budowany ze stalowych płyt z myślą o redukcji wykrywalności przez radar oraz obniżeniu promieniowania cieplnego. Mimo stosunkowo niskiej sylwetki w odniesieniu do długości i szerokości, osiągnięto pojemność wnętrza 12,5 m3. Co czyni pojazd podatnym na rozwijanie wersji specjalistycznych.

Konstruktorzy z Mowaga oceniają ruchliwość wozu wg własnej wewnętrznej skali na 145% (100% ruchliwością odznacza się Pirania I, a np. Pirania III – 140%). Wysoka ocena ruchliwości to synergiczny efekt działania kilku zespołów pojazdu. Silnik wysokoprężny MTU posiada moc maksymalna 400kW (544KM) oraz moment maksymalny 2000Nm. Dodajmy, że spełnia on normę czystości spalin EURO 3. W transmisji momentu napędowego uczestniczy 7-biegowa, automatyczna skrzynia biegów ZF, ze sprzęgłem hydrokinetycznym, posiada ona dwa biegi wsteczne. Dodatkowo występuje jedno lub dwu biegowa skrzynia rozdzielcza. W niej to wbudowana jest blokada parkingowa (występuje oprócz tradycyjnego hamulca postojowego, działa mechanicznie blokując koła zębate), która skutecznie unieruchamia wóz na stromiznach.

Pojazd ma cztery mechanizmy różnicowe (jeden na oś). Są to mechanizmy samoblokujące się, czyli ich blokowanie uzależnione jest od poślizgu kół danej osi. Taki sposób uwalnia kierowcę od tej manualnej czynności. Stale napędzane są trzecia i czwarta oś, natomiast pierwszą i drugą można włączyć w razie takiej potrzeby.

Kierowca poprzez kierownice działa bezpośrednio na 1 i 2 oś, które są kierowane. W pojeździe zastosowano układ kierowniczy wspomagany hydraulicznie. Ciśnienie w układzie wytwarzane jest przez pompę zasilaną od silnika. W awaryjnych sytuacjach, gdy silnik pojazdu zostanie unieruchomiony wspomaganie napędzane jest od kół pojazdu poprzez pompę umieszczoną na skrzyni rozdzielczej. Takie rozwiązanie nie pozbawia kierowcy wspomagania nawet w sytuacjach krytycznych i ułatwia prowadzenie pojazdu.

Odpowiednią intensywność hamowania zapewniaj sześcioobwodowy, pneumatyczny układ hamulcowy .Zastosowano hamulce bębnowe. Do optymalizacji momentu hamowania służy układ ABS, który działa również na drogach terenowych. Należy również wspomnieć, że układ hamulcowy w Piranii IV służy również do zmniejszania promienia skrętu, co jest niezwykle ważne przy pokonywaniu leśnych dróg oraz w terenie zabudowanym. Zastosowany w wozie układ TCC (turning control circle – system kontroli promienia skrętu), powoduje przyhamowanie kół z jednej strony pojazdu tym samym zmniejszając promień skrętu w stosunku do tradycyjnego skrętu tylko przy pomocy kół. Jednym z najistotniejszych elementów, pozwalającym sprawnie poruszać się w terenie jest ogumienie dużych rozmiarów. W pojeździe zastosowano opony 395/85 R20 XML. Są to opony bezdętkowe, wyposażono je we wkładki umożliwiające kontynuowanie jazdy po przebiciu opony. Dopasowanie nacisków jednostkowych do pokonywanego terenu, powoduje układ CPK zapewniający zmianę ciśnienia w kołach od wartości 1 do 5 MPa. Zmiana odbywa się automatycznie poprzez wybór odpowiedniego programu (do wyboru są cztery: awaryjny, piasek, drogi gruntowe, drogi utwardzone).

Każde z kół zawieszone jest niezależnie na kolumnie z elementem hydropneumatycznym. Oprócz dużej energopojemności układ hydropneumatyczny posiada możliwość automatycznej zmiany prześwitu oraz skoku (oprócz komfortu jazdy ma to znaczenie przy wybuchu miny, bowiem duży prześwit powoduje, że strumień uderzający w dno jest już rozproszony). Stale monitorowana poprzez czujniki odległość dna pojazdu od drogi, jest utrzymywana na wybranym przez kierowcę poziomie bez względu na rodzaj nawierzchni.

Pojazd wyposażono w układ ochrony przed skażeniami. Mikroklimat we wnętrzu utrzymywany jest poprzez ogrzewanie (zapewniające optymalną temperaturę we wnętrzu nawet przy -40°C na zewnątrz) oraz urządzenie klimatyzacyjne o mocy 10kW. Dużo uwagi zwrócono na ergonomię i warunki pracy kierowcy. Ma on do dyspozycji siedzisko z możliwością regulacji, ciekawostką jest, że wraz z regulowanie wysokości zawsze zostaje zachowana optymalna odległość do pedałów (pedały zmieniają położenie wraz z fotelem). We wnętrzu widoczny jest nacisk na maksymalne uproszczenie czynności kierowcy poprzez minimalną ilość urządzeń włączanych manualnie w czasie jazdy. Pozwala to koncentrować się wyłącznie na obserwacji przedpola.

Staje się już regułą, że producenci transporterów opancerzonych oferują wiele wariantów uzbrojenia. Także Pirania IV, może być uzbrajana na różne sposoby, w broń kilku producentów. Przeważnie są to wieże z armatą 30mm, 105 mm, przyszłościowo rozważany jest kaliber 120mm. Takie działanie zwiększa szansę wyrobu na sukces rynkowy.

Dotychczas licencję na pojazd nabyła japońska firma KOMATSU a także Wielka Brytania (brytyjski oddział General Dynamics).

tabela

Popularność pojazdów rodziny MOWAG Piranha, powodowała, że wiele krajów zdecydowało się na jej kupno, jednocześnie firma mając świadomość ograniczonych możliwości produkcyjnych nie stroniła od dawania licencji pozostawiając u siebie produkcję kluczowych, wybranych elementów. Pierwszym licencjonobiorcą było Chile a konkretnie zakład FAMAE. Dla potrzeb armii chilijskiej produkowane były na licencji pojazdy Piranha I 6×6.. Wozy te różniły się od modelu szwajcarskiego zwiększoną pojemnością zbiorników paliwa (400 dm3). Zasięg pojazdu wzrósł dzięki temu do około 1200 km. Produkowano je w czterech wariantach:

– transporter opancerzony piechoty;

– 120 mm moździerz samobieżny;

– wóz dowodzenia;

– wóz wsparcia ogniowego uzbrojony we francuską 90 mm armatę w dwuosobowej wieży.

W Chile produkowano także wersję 8×8 Piranha I głównie na potrzeby sił wewnętrznych.

Kolejnym z licencyjnych producentów pojazdów Piranha były kanadyjskie zakłady General Motors of Canada. Produkowano w nich podstawową wersją kanadyjską Cougar. Wyprodukowano go w liczbie 195 egzemplarzy. Pełni on rolę wozu wsparcia ogniowego. W wieżyczce (identycznej, jak w brytyjskim czołgu rozpoznawczym Scorpion) zamontowano armatę L23A 1 kalibru 76 mm i sprzężony z nią karabin maszynowy kalibru 7,62 mm. Drugą kanadyjską wersją jest transporter opancerzony Grizzly. Wyprodukowano 269 egzemplarzy tej serii. Uzbrojenie pojazdu stanowią dwa karabiny maszynowe o kalibrze 12,7 mm. Trzecią odmianę stanowi wóz ewakuacyjno-remontowy Husky. Wymienione trzy pojazdy SA tak naprawdę odpowiednikami Piranha II, podobnie jak wytwarzany przez Kanadyjczyków na rynek amerykański LAV II. Kanadyjczycy produkują także wersję Piranha III zwaną Bison i Kodiak oraz na rynek amerykańskie LAV III .

Duże zainteresowania pojazdami na rynku afrykańskim i arabskim zaowocowało kolejna licencją z brytyjską firmą GKN.

Fot. Producent

Aktualnie bardzo intensywnie prowadzone są prace skupione wokół rozwoju wozu Piranha III. W tym celu powstają nowe wersje jak choćby: wozu dowodzenia, wozu walki radioelektronicznej czy Skyrangera czyli pojazdu wyposażonego w wieżę Oerlikon z działkiem kalibru 35 mm z automatycznym wykrywaniem i namierzaniem celów. Kolejny priorytetowy projekt to rozwój wozów EAGLE IV. Nieco dalej w przyszłość wybiegają prace prowadzone w projekcie wozów przyszłości Future Combat System, które są prowadzone w ramach konsorcjum General Dynamics.