Te kultowe samochody nie powstałyby, gdyby nie on. Dziś 175. rocznica urodzin Wilhelma Maybacha

Augustus Wilhelm Maybach przyszedł na świat w Heilbronn, jako drugi syn stolarza Carla Maybacha. Na początku lat 50. XIX wieku rodzina Maybachów przeprowadziła się do Stuttgartu. Tam Wilhelm został ciężko doświadczony przez los – w 1854 roku zmarła jego matka, a zaledwie dwa lata później stracił również ojca. Przyjaciele rodziny na różne sposoby szukali możliwości zapewnienia sierotom dalszej opieki. Zamieścili między innymi stosowne ogłoszenie w gazecie „Stuttgarter Anzeiger” z dnia 20 marca 1856 roku. W rezultacie Wilhelm Maybach trafił do zakładu opiekuńczego „Dom Braterski” (niem. Bruderhaus) w Reutlingen, instytucji założonej przez ewangelickiego teologa Gustava Wernera i jego małżonkę Albertine. Dom Braterski prowadził tzw. ochronki dla sierot, szkoły oraz fabryki.

{{ image(34126) }}

Od cukiernika do konstruktora

Początkowo Wilhelm Maybach miał w Domu Braterskim wyuczyć się zawodu piekarza i cukiernika. Jednak pastor Werner dostrzegł olbrzymie zdolności techniczne chłopca i zadbał o jego rozwój właśnie w tym kierunku. W 1861 roku Maybach rozpoczął więc praktykę w pracowni kreślarskiej przy fabryce maszyn oraz uczęszczał na lekcje fizyki i rysunku odręcznego w miejskiej szkole zawodowej, a później także na lekcje matematyki w szkole średniej. Ponadto przed rozpoczęciem dnia pracy pobierał lekcje języka angielskiego i francuskiego. W 1863 roku Gustav Werner zaangażował 29-letniego inżyniera Gottlieba Daimlera na stanowisku inspektora połączonych warsztatów Domu Braterskiego.

Praca Daimlera w Reutlingen wyznacza początek owocnej współpracy Daimlera i Maybacha. Inspektor warsztatów rozpoznał i wsparł zdolności Maybacha. Naturalną konsekwencją było więc dla niego pójście w ślady młodego konstruktora, gdy we wrześniu 1869 roku Daimler został powołany do zarządu spółki Maschinenbau-Gesellschaft w Karlsruhe. Maybach pracował tam w biurze konstrukcyjnym. Kolejna zmiana pracodawcy i miejsca działalności obu panów nastąpiła w 1872 roku, kiedy to Daimler został szefem fabryki silników gazowych – Gasmotoren-Fabrik Deutz AG. Przedsiębiorstwo to założył w tym samym roku w formie spółki akcyjnej Nicolaus August Otto wraz z rodzinami przedsiębiorców Langen i Pfeiffer.

Także i tym razem Maybach podążył za Daimlerem, obejmując w 1873 roku posadę kierownika działu konstrukcyjnego w Deutz, gdzie pracował nad przygotowaniem do produkcji czterosuwowego silnika Otto. Już w 1875 roku rozpoczął próby z zastosowaniem paliwa ciekłego w zmodyfikowanym silniku gazowym. Na zlecenie firmy w roku 1876 Maybach udał się w podróż do Stanów Zjednoczonych, gdzie dzięki pośrednictwu swojego starszego brata, Karla, nawiązał kontakty z producentem fortepianów Steinway & Sons. W roku 1888 Gottlieb Daimler wraz ze Steinwayem rozpoczęli wspólną działalność na rynku północnoamerykańskim.

Wizje Daimlera i wynalazki Maybacha

Daimler już w Deutz pracował nad zastosowaniem szybkoobrotowego silnika spalinowego o niewielkich gabarytach również do napędzania pojazdów, jednak nie udało mu się tam urzeczywistnić swoich pomysłów. W połowie 1882 roku opuścił fabrykę silników gazowych Deutz i założył własną firmę w Cannstatt koło Stuttgartu. Już w kwietniu 1882 roku podpisał umowę o pracę z Wilhelmem Maybachem.

To w Cannstatt Maybach i Daimler zrealizowali swoje pionierskie marzenie motoryzacyjne o zastosowaniu silników do przemieszczania się „na lądzie, w wodzie i w powietrzu” – od 1882 roku w posiadłości Daimlera przy Taubenheimstraße 13 powstawały pierwsze egzemplarze szybkoobrotowego silnika benzynowego, nazywanego z racji swojego wyglądu „zegarem stojącym” (niem. Standuhr), a wraz z nimi: pierwszy na świecie motocykl („Reitwagen”, 1885), pierwsza na świecie motorówka (1886) i wreszcie pierwszy na świecie czterokołowy automobil („Motorkutsche” Daimlera, 1886). Następnie pojawiły się napędy do pojazdów szynowych (wagonetki Daimlera, 1887) oraz silnikowego statku powietrznego Wölferta (1888).

{{ image(34125) }}

Przeczytaj też: Maybach okiem David’a LaChapelle

Dalszy rozwój młodej techniki motoryzacyjnej przyspieszyły takie konstrukcje Maybacha, jak czterobiegowa przekładnia zmianowa z przesuwnymi kołami zębatymi i dwucylindrowy silnik widlasty (od 1890 roku wytwarzany na licencji przez Peugeota). Wynalazcy nie zniechęcił nawet konflikt między Daimlerem a założoną przez niego na początku lat 90. firmą; w wynajętym pawilonie ogrodowym Hotelu Hermann skonstruował dwucylindrowy silnik rzędowy „Phoenix” oraz gaźnik z dyszą wtryskową. Sukces silnika Phoenix był tak ogromny, że w 1895 roku międzynarodowi licencjobiorcy przeforsowali powrót Daimlera i Maybacha do spółki Daimler-Motoren-Gesellschaft (DMG).

Pierwszy nowoczesny samochód

Wilhelm Maybach, teraz jako dyrektor techniczny DMG, nieustannie opracowywał jeden ważny wynalazek za drugim – w 1897 roku zarejestrował jako wzór użytkowy chłodnicę rurkową; w 1899 roku powstał jego silnik czterocylindrowy, przeznaczony do statku powietrznego grafa Ferdinanda von Zeppelina. W roku 1900 firma DMG zgłosiła do opatentowania skonstruowaną przez Maybacha chłodnicę o strukturze plastra miodu. Natomiast 22 listopada tego samego roku ukończono w Cannstatt pierwszego Mercedesa 35 KM. Uważa się go za pierwszy nowoczesny samochód. Pojazd powstał na zamówienie Emila Jellinka – najważniejszego wówczas przedstawiciela handlowego Daimlera. Samochód ten, zaprojektowany całkowicie na nowo przez Maybacha (lekka konstrukcja, mocny silnik z innowacyjną chłodnicą, duży rozstaw osi i nisko położony środek ciężkości), zdominował „Tydzień Nicejski” – cieszące się międzynarodową sławą zawody motorowe, rozgrywane od 25 do 29 marca 1901 roku Ów oszałamiający sukces zapewnił Maybachowi ostatecznie honorowy tytuł „Króla konstruktorów”.

{{ image(34130) }}

W kolejnych latach, do 1904 roku, Maybach doskonalił konstrukcję Mercedesa Simplex 40 KM, konstruując kolejno modele Simplex 60 KM i Simplex 90 KM. Jednak po śmierci Daimlera, 6 marca 1900 r., nie cieszył się już pełnym wsparciem w firmie. Uwidoczniło się to szczególnie wyraźnie po śmierci przewodniczącego rady nadzorczej DMG, Maxa von Duttenhofera, w sierpniu 1903 roku. Różnice zdań pogłębiły się jeszcze w roku 1906; Maybach był gorącym zwolennikiem sportu motorowego, jako bodźca do rozwoju techniki umożliwiającej seryjną produkcję samochodów:

Uczymy się więc z wyścigów. Nie ma wątpliwości, że to właśnie one w tak szybkim tempie udoskonaliły nasze samochody turystyczne, i że dziś są tak samo niezbędne, jak przed laty. A więc nie rezygnujmy z wyścigów!

{{ image(34127) }}

W tym czasie zaprojektował wóz wyścigowy z sześciocylindrowym silnikiem, wyposażonym w umieszczony w głowicy wałek rozrządu napędzany wałkiem królewskim oraz wysokonapięciowy zapłon iskrownikowy z dwiema świecami zapłonowymi. Jednak zamiast tego nowatorskiego projektu Maybacha, zrealizowano bardziej konserwatywną konstrukcję autorstwa Paula Daimlera. Po zamknięciu przez DMG podlegającego Maybachowi warsztatu doświadczalnego, konstruktor opuścił firmę.

Nowy początek – silniki do statków powietrznych

W roku 1909 Maybach założył wraz z grafem von Zeppelin spółkę Luftfahrzeug-Motorenbau GmbH w Bissingen. Przedsiębiorstwo to, zarządzane przez syna Wilhelma Maybacha – Karla, w roku 1912 przeniosło się do Friedrichshafen nad Jeziorem Bodeńskim. Po zakończeniu pierwszej wojny światowej, już pod nazwą Maybach-Motorenbau, rozpoczęło produkcję samochodów. Pierwsze seryjne auto tej firmy, Maybach 22/70 KM (W 3), zaprezentowane zostało w roku 1921 i było produkowane do roku 1928. W ten sposób zamknął się w życiu Wilhelma Maybacha pewien krąg.

Po odejściu z DMG Maybach otrzymał liczne wyróżnienia w uznaniu dorobku całego życia – w 1915 roku Królestwo Wirtembergii nadało mu tytuł królewskiego nadradcy budowlanego, a rok później otrzymał honorowy doktorat Wyższej Szkoły Technicznej w Stuttgarcie. Wreszcie w roku 1922 wynalazca został uhonorowany najwyższym wyróżnieniem stowarzyszenia inżynierów niemieckich, Verein Deutscher Ingenieure (VDI) – Złotym Medalem Grashofa. Wilhelm Maybach zmarł 29 grudnia 1929 roku. Został pochowany w Cannstatt, na cmentarzu Uff-Kirchhof, na którym spoczywa także Gottlieb Daimler. W ostatnim roku życia zdążył jeszcze być świadkiem światowego rejsu sterowca LZ 127 „Graf Zeppelin”, napędzanego dwunastocylindrowymi silnikami Maybach, zaprojektowanymi przez Karla Maybacha. W 1996 roku Wilhelm Maybach został uwieczniony w galerii sław motoryzacji „Automotive Hall of Fame”, a w roku 2004 również w „European Automotive Hall of Fame”.

{{ image(34124) }}

Przeczytaj też: Sześć niezwykłych kobiet w Automotive Hall of Fame

Marka Mercedes-Maybach

Firma Maybach zaprzestała produkcji samochodów w 1941 roku. Jednak w roku 2002 ta legendarna marka odrodziła się jako luksusowa marka ówczesnego koncernu DaimlerChrysler AG. Luksusowe limuzyny Maybach 62 i Maybach 57 typoszeregu 240 na nowo zdefiniowały wzorce na najwyższym poziomie motoryzacyjnej inżynierii.

Klasa S Mercedes-Maybach typoszeregu 222 miała swoją światową premierę w listopadzie 2014 roku. Od tego momentu marka ta jest synonimem ekskluzywnych pojazdów o wyjątkowym komforcie i eleganckim wzornictwie – wyposażonych w najnowocześniejszą technikę. Do najważniejszych wydarzeń w dziejach marki należą debiuty modeli Mercedes-Maybach S 600 Pullman (2015) oraz S 600 Pullman Guard z ochroną specjalną (2016). Od końca 2020 roku jej znakomitą tradycję kontynuuje nowa Klasa S Mercedes-Maybach typoszeregu 223. Jednym z ekskluzywnych modeli marki jest model Mercedes-Maybach GLS 600 4MATIC.