Powypadkowy stres – co dalej?
Wypadek może zmienić osobowość, filozofię życia człowieka oraz jego przekonania. Dlatego ofiara wypadku dla rodziny staje się kimś innym niż osoba, którą znali - staje się coraz bardziej obca, daleka, konfliktowa i sfrustrowana. Co to jest PTSD i jak sobie z tym radzić?
Wypadki komunikacyjne są najczęstszą przyczyną powstawania zaburzenia stresowego pourazowego. Uczestnicy wypadku często odczuwają emocjonalne trudności w codziennym życiu, problemy w relacjach z bliskimi, nawracające, niechciane wspomnienia, koszmarne sny i obniżenie sprawności w pracy zawodowej. Objawy te mogą samoistnie ustąpić po 3-6 miesiącach od zdarzenia, ale mogą też towarzyszyć nam latami. Niektóre badania wykazują, że niemal u jednej piątej ofiar wypadków komunikacyjnych można zdiagnozować ostrą reakcję stresową, zaś jedna czwarta wykazuje problemy psychiczne w okresie roku od zdarzenia. Część osób, które po przeżyciu wypadku komunikacyjnego nie odniosły poważnych obrażeń fizycznych, ma trudność w powrocie do funkcjonowania porównywalnego z tym sprzed wypadku, ze względu na nasilone problemy emocjonalne.
Według danych brytyjskich i amerykańskich, ze względu na liczbę wypadków drogowych – właśnie wypadki komunikacyjne są najczęstszą przyczyną zaburzenia stresowego pourazowego, czyli PTSD = ang. postraumatic stress disorder.
Rozpoznać PTSD
Objawy PTSD z którymi boryka się osoba, która brała udział w wypadku wypadku, to ciągłe przypominanie wypadku – tak zwane intruzje. Ofiara wypadku zaczyna unikać wszelkich bodźców, które mogłyby przypomnieć jej to zdarzenie – nie ogląda telewizji, unika widoku kluczyków od samochodu, nie chce brać udziału we wszystkim, co przypomina wypadek (np. jeżdżeniu samochodem). Towarzyszą temu koszmarne sny, a konsekwencją jest zmęczenie i dezorganizacja życia swojego, i bliskich. Pojawiają się kłopoty z koncentracją uwagi.
| Nierozumiana i wyobcowana ofiara wypadku czuje się dotkliwie samotna, bezradna, przez co jeszcze bardziej się wycofuje. Zaczyna uznawać świat i otoczenie za niebezpieczne. |
 |
|
fot. www.sxc.hu
|
Ofiary dręczą tzw. flash-backi, czyli króciutkie filmiki w których odtwarza się sytuacja wypadku. Stała czujność, zmęczenie, bóle głowy, zaburzenia trawienia, pracy mięśni i koncentacji doprowadzają często do tego, że ofiara wypadku musi zrezygnować z pracy, co dodatkowo ją izoluje. Warto dodać, że u co dziesiątej osoby z PTSD zaburzenie zaostrza się, a sprzyja to nadużywaniu substancji psychoaktywnych i popadaniu w uzależnienia.
Ofiarom ciężko jest mówić o powodach takiego zachowania, bo musiałyby mówić o wypadku, a od tego właśnie uciekają. Wycofują się więc z rozmów i izolują od bliskich. Najprostsze czynności, które wymagają jednak zmierzenia się ze wspomnieniami – sprawiają im trudności.
Kobiety bardziej podatne na PTSD?
Kobiety są bardziej podatne na zespół stresu pourazowego, niż mężczyźni. Nie tylko płeć, lecz również wiek wpływa na to, czy kogoś dotknie zespół stresu pourazowego, czy nie. Do takich wniosków doszli duńscy psychiatrzy Daniel Ditlevsen i Ask Elklit po przeanalizowaniu danych pochodzących od ponad 6500 mężczyzn i kobiet w wieku 13-80 lat mieszkających w Danii, na Islandii i Wyspach Owczych. Według badaczy, PTSD najczęściej diagnozowano u mężczyzn między 41 a 45 rokiem życia; w przypadku kobiet faza krytyczna przebiega między 51 a 55 rokiem życia. Przy czym PTSD dotyka kobiety dwa razy częściej niż mężczyzn. Wśród osób w wieku 20-25 lat ta dysproporcja wynosi nawet 3:1.
Badacze przypuszczają, że wzrost podatności kobiet na PTSD wynika ze zmian hormonalnych zachodzących podczas menopauzy. W przypadku zespołu stresu pourazowego prawdopodobnie duże znaczenie mają także czynniki wynikające z różnicy płci. Według statystyk, PTSD dotyka rzadziej mężczyzn niż kobiety, chociaż to oni częściej przeżywają traumatyczne sytuacje.
Podatność dotyczy zwykle kobiet bardzo wrażliwych na ból, o osobowości lękowej, niewielkich umiejętnościach radzenia sobie ze stresem i nowymi sytuacjami. Często są to np. perfekcjonistki, które nie lubią niespodzianek i starają się swoje życie dokładnie planować. Trudno im zaakceptować sytuację, w której dzieje się coś, nad czym nie mają pełnej kontroli. Bardziej podatne na PTSD są także dzieci oraz osoby starsze.
PTSD u dzieci i młodzieży
| Rodzicielski niepokój i poważne kłopoty z poradzeniem sobie z zaistniałą sytuacją mogą przytłoczyć dziecko. |
 |
|
fot. www.sxc.hu
|
W przypadku dzieci oprócz objawów występujących u dorosłych, czyli paraliżowania strachem, nadmiernego pobudzenia oraz ciągłego przypominania sobie traumatycznego wydarzenia, często dochodzi do zablokowania zdolności uczestniczenia w normalnych doświadczeniach rozwojowych dzieciństwa . Maluch po przejściach nie odwiedza kolegów ani nie bierze udziału w zajęciach pozaszkolnych. Dodatkowo osiągnięcia szkolne są dużo gorsze, niż mogłyby być.
Obniżona zdolność korzystania z dzieciństwa ma swoje długofalowe skutki. Są one odczuwalne przez wiele przyszłych lat, nawet jeśli przyczyny leżące u podłoża takiego zachowania zostaną usunięte. Występują jako: zachowania destrukcyjne, zaburzenia odżywiania, zachowania ryzykowne, depresje, zaburzenia lękowe, dysocjacyjne, chwiejność emocjonalna, gwałtowność, a także problemy z koncentracją uwagi. U młodzieży objawy zaczynają przypominać obraz zespołu pourazowego u dorosłych. Dodatkowo młodzież jest bardziej skłonna niż młodsze dzieci i dorośli do przejawiania zachowań impulsywnych oraz agresywnych.
Reakcja rodziców jest ważnym czynnikiem dla rozwoju reakcji u dziecka. Rodzicielski niepokój i poważne kłopoty z poradzeniem sobie z zaistniałą sytuacją – mogą przytłoczyć dziecko. Podczas gdy umiejętność rodziców znalezienia się w trudnych warunkach oraz zapewnienie dziecku bezpiecznego schronienia – pozytywnie wpływają na dziecięce zdolności rozprawienia się ze stresorem.
U części dzieci obserwuje się naturalną remisję objawów stresu pourazowego po upływie kilku miesięcy, lecz większość ofiar, gdy nie zastosuje się leczenia, przejawia symptomy PTSD przez lata. Najskuteczniejsza jest terapia poznawczo-behawioralna, która polega na rozmawianiu o wydarzeniu, zastosowaniu różnorakich technik radzenia sobie z lękiem, np. relaksacji, treningu asertywności. Poleca się też inne typy terapii, m.in. terapię zabawą. Tę ostatnią można zastosować u małych dzieci, które nie są w stanie bezpośrednio „rozprawić” się urazem. Terapeuci wykorzystują gry, rysowanie, które mają pomóc maluchowi przepracować traumatyczne wspomnienia.
Leczenie PTSD
PTSD pojawia się po okresie latencji, mija kilka tygodni, a niekiedy miesięcy od tragedii, zanim rozwiną się wszystkie objawy. Jeśli utrzymują się dłużej niż miesiąc to można podejrzewać pojawienie się zespołu stresu pourazowego. Dzisiaj wiadomo, że zespół stresu pourazowego PTSD jest zaburzeniem, które wymaga leczenia. Leczenie może sprawić, że wypadek staje się przykrym wspomnieniem, które nie wpływa jednak na normalne funkcjonowanie. Jednakże pacjenci unikają leczenia i tu duża rola rodziny, która powinna motywować do pójścia na konsultacje. Przez pierwsze tygodnie i miesiące ofiara wypadku powinna liczyć na postawę akceptująco-opiekuńczą ze strony swojej rodziny. W następnym okresie rodzina powinna obserwować, czy objawy stresu pourazowego maleją, czy nie i reagować. W opanowaniu lęku, depresji i innych objawów PTSD pomocne są środki farmakologiczne oraz psychoterapia. Każdą traumę należy przepracować krok po kroku. Niestety, z reguły oznacza to cofnięcie się do trudnej przeszłości, przejście jeszcze raz przez trudne wspomnienia i oczyszczenie się z tego, co ciąży. Dobre efekty wspierające terapię przynosi również relaksacja. Takie formy łagodzenia napięcia i leczenia nerwicy jak: wizualizacja, aromaterapia, medytacja, sauna czy regularny wysiłek fizyczny mogą z powodzeniem poprawić kondycję psychiczną.
| Lęk często znajduje ujście pod postacią fobii społecznej. Osoby takie, przykładowo, mogą odczuwać lęk przed jazdą samochodem. |
 |
|
fot. www.sxc.hu
|
Chociaż u około 30% osób PTSD samoistnie zanika po pewnym czasie, psychoterapia pomaga szybciej i efektywniej uporać się z problemem. Z pomocą psychoterapeuty można też z powodzeniem pokonać lęk, który często znajduje ujście pod postacią fobii społecznej – na przykład przed jazdą samochodem. Leczenie PTSD przynosi wielu osobom ulgę i daje całkowitą szansę na życie wolne od niepotrzebnych ograniczeń.
W roku 2008 w Interdyscyplinarnym Centrum Genetyki Zachowania Uniwersytetu Warszawskiego we współpracy z SWPS rozpoczął się program badawczy i terapeutyczny dla uczestników wypadków komunikacyjnych. Zespół terapeutyczny stanowią wysoko wykwalifikowani specjaliści: psychiatrzy i psycholodzy. Program finansowany jest ze środków Unii Europejskiej, co stanowi unikalną dla pacjentów możliwość skorzystania z wysokospecjalistycznej diagnozy i leczenia całkowicie bezpłatnie.
Program trwa od roku 2008 do końca 2010 – w tym czasie możliwe jest objęcie leczeniem kilkuset osób. Szczegóły www.wypadki-drogowe.pl.
Źródło:
www.fozik.pl
abcnerwica.pl
www.ofeminin.pl
www.urwis.pl
www.charaktery.eu
www.sueddeutsche.de
Zostaw komentarz:
Najnowsze
-
Lamborghini Revuelto ,,Opera Unica” zaprezentowane
Lamborghini często zaskakuje swoimi unikalnymi projektami na specjalne zamówienie. 10 listopada w Szanghaju pokazali swoje najnowsze dzieło - Revuelto ,,Opera Unica". -
Mercedes-AMG pracuje nad pierwszym własnym SUV-em
-
Zadebiutował nowy Nissan Interstar. Wyjedzie na ulice w 2025 roku
-
Dynamika połączona z elegancją. Nowa Škoda Superb w wariancie Sportline już w polskim cenniku
-
Audi F1 ogłasza kolejnego kierowcę. To utalentowany Brazylijczyk
Komentarze:
Anonymous - 5 marca 2021
Ja jakiś tydzień temu wracałam z urlopu samochodem z moim chłopakiem i przyjaciółka. Przed wjazdem do mostu nie padało po wyjeździe z mostu runął deszcz i mój chłopak z automatu stracił panowanie nad autem. Nie pamiętam jaka Jechaliśmy prędkością ale to była autostrada około 130 Mieliśmy na liczniku. Mój chłopak odbijal kierownica zeby nie uderzyć w barierki raz do prawej raz do lewej Uderzylismy raz z jego Strony i jeszcze raz nami zarzuciło na nasze szczęście pojazd stanął i zjechalismy na pobocze autostrady. Dalsza jazda była nie możliwa ale samochód nie uszkodził się jakoś specjalnie mocno za to moj stan psychiczny tak . Jestem w 7 miesiacu ciąży bardzo dużo dało mi to stresu nie potrafię o tym nie myslec. Na całe szczęście nikomu się nic nie stało ale takich rzeczy się nie zapomina. 🙁 A kiedy to się działo samochody nas omiajaly nikt się nie zatrzymał żeby nam pomóc. Dodam że wypadek byl na terenie Francji. Jak trudno mi pojąć taka znieczulice ludzi. 🙁
Anonymous - 5 marca 2021
Stany lękowe i nerwica to częsty problem w takich przypadkach.
Więcej na ten temat:
https://www.pokonajlek.pl/nerwica-lekowa/
https://www.pokonajlek.pl/stany-lekowe/
pozdrawiam
Natalia
Anonymous - 5 marca 2021
Moja żona będąc w 4tym miesiacu ciąży jechała z koleżanką jako pasażer i mialy wypadek !!! Żona jest w trakcie robienia prawa jazdy!!! Pytanie brzmi czy jak powie ze ma stres powypadkowy czy dvla nie przyśle jej listu ze nie powinna jeździć jako kierowca
Anonymous - 5 marca 2021
Moja żona będąc w 4tym miesiacu ciąży jechała z koleżanką jako pasażer i mialy wypadek !!! Żona jest w trakcie robienia prawa jazdy!!! Pytanie brzmi czy jak powie ze ma stres powypadkowy czy dvla nie przyśle jej listu ze nie powinna jeździć jako kierowca
Anonymous - 5 marca 2021
Moja żona będąc w 4tym miesiacu ciąży jechała z koleżanką jako pasażer i mialy wypadek !!! Żona jest w trakcie robienia prawa jazdy!!! Pytanie brzmi czy jak powie ze ma stres powypadkowy czy dvla nie przyśle jej listu ze nie powinna jeździć jako kierowca
Anonymous - 5 marca 2021
Moja żona będąc w 4tym miesiacu ciąży jechała z koleżanką jako pasażer i mialy wypadek !!! Żona jest w trakcie robienia prawa jazdy!!! Pytanie brzmi czy jak powie ze ma stres powypadkowy czy dvla nie przyśle jej listu ze nie powinna jeździć jako kierowca
Anonymous - 5 marca 2021
TRAKT to BEZPŁATNY program terapeutyczny dla wszystkich, którzy doświadczyli wypadków komunikacyjnych i zmagają się z zespołem stresu pourazowego. Program przeznaczony jest dla uczestników oraz świadków wypadków, a także tych, którzy stracili bliskich na skutek zdarzeń komunikacyjnych.
– jeśli uczestniczyłeś w wypadku komunikacyjnym
– jeśli wypadek miał miejsce na Twoich oczach
– jeśli ktoś z Twoich bliskich uczestniczył w wypadku drogowym
– jeśli spowodowałeś wypadek
program TRAKT jest dla Ciebie. Link http://www.wypadki.drogowe.pl
http://www.facebook.com/programTRAKT/ terapia@psych.uw.edu.pl 509 127 858
Anonymous - 5 marca 2021
Mnie pomogła Omega Kancelarie Prawne. Dziękuję za serce.
Anonymous - 5 marca 2021
TRAKT to BEZPŁATNY program terapeutyczny dla wszystkich, którzy doświadczyli wypadków komunikacyjnych i zmagają się z zespołem stresu pourazowego. Program przeznaczony jest dla uczestników oraz świadków wypadków, a także tych, którzy stracili bliskich na skutek zdarzeń komunikacyjnych.
– jeśli uczestniczyłeś w wypadku komunikacyjnym
– jeśli wypadek miał miejsce na Twoich oczach
– jeśli ktoś z Twoich bliskich uczestniczył w wypadku drogowym
– jeśli spowodowałeś wypadek
program TRAKT jest dla Ciebie. Link http://www.wypadki.drogowe.pl
http://www.facebook.com/programTRAKT/ terapia@psych.uw.edu.pl 509 127 858
Anonymous - 5 marca 2021
Ja z kolei byłam świadkiem strasznego wypadku, widziałam jak samochód w dużą prędkością uderzył w łosia… jedna osoba zginęła , łoś też. Po tym długo nie mogłam dojść do siebie, a jak sama wjeżdżałam w drogę obok lasu bałam się, że mi się to może przytrafić. Wtedy brałam nervomix żeby się jakoś uspokoić i to pomagało. Teraz już tak nie myślę, ale w dalszym ciągu jeżdżąc autem szczególnie o zmroku, zdejmuję nogę z gazu.
Anonymous - 5 marca 2021
TRAKT jest bezpłatnym programem skierowanym do wszystkich osób, którzy doświadczyli wypadków drogowych i zmagają się z zespołem stresu pourazowego. Skierowany jest zarówno do uczestników jak i świadków takich zdarzeń, także do tych, którzy stracili bliskich w wyniku zdarzeń komunikacyjnych. Więcej informacji znajduje się na stronie: http://www.wypadki-drogowe.pl
Osoby chętne prosimy o kontakt: terapia@psych.uw.edu.pl
lub telefon: +48 509 127 858
Anonymous - 5 marca 2021
Tak -to prawda.Miałem poważny wypadek samochodowy i czasami taka dramatyczna sytuacja pojawia się w moich snach-od wypadku minęło już 4 lata.Wielki ciągnik(8 ton) wjechał nagle na mój pas ruchu i lewym kołem o śr.1m -na maskę mojego samochodu.Dojechał do szyby i się wywrócił-na moje szczęście-mam zdjęcia z gazet.Dwa miesiące w szpitalu na neurochirurgii.Dwa tygodnie na OIOMie z respiratorem.Tuż przed uderzeniem odpiąłem pas bezp.i rzuciłem się przed przednie siedzenia.Z tego powodu miałem duże problemy z uzyskaniem odszkodowania.Pomogła mi Auxilia z Wrocławia która ma duże doświadczenia w tego typu wypadkach.Przynajmniej dostałem solidne odszkodowanie.
Roman Chomik