Wiesz, kiedy pojazd uprzywilejowany ma pierwszeństwo? Większość kierowców odpowiada źle

4 września 2023

Chyba każdy kierowca wie, jak się zachować, kiedy spotka na swojej drodze pojazd uprzywilejowany. Ale mało który potrafi prawidłowo odpowiedzieć na pytanie, kiedy pojazd uprzywilejowany naprawdę ma pierwszeństwo.

Pojazd uprzywilejowany – przepisy

Skoro mamy dokładnie wyjaśnić kwestie dotyczące pojazdów uprzywilejowanych, wyjaśnijmy najpierw co dokładnie na ich temat mówią przepisy. Zgodnie z art. 2, ust. 33 ustawy Prawo o ruchu drogowym:

Pojazd wysyłający sygnały świetlne w postaci niebieskich świateł błyskowych i jednocześnie sygnały dźwiękowe o zmiennym tonie, jadący z włączonymi światłami mijania lub drogowymi; określenie to obejmuje również pojazdy jadące w kolumnie, na której początku i na końcu znajdują się pojazdy uprzywilejowane wysyłające dodatkowo sygnały świetlne w postaci czerwonego światła błyskowego.

Trzeba tu zwrócić uwagę na dwie istotne kwestie. Pierwsza jest taka, że samo włączenie niebieskich sygnałów świetlnych, nie czyni jeszcze pojazdu uprzywilejowanym. Częstym widokiem są karetki, których kierowcy uruchamiają sygnał dźwiękowy dopiero podczas dojeżdżania do skrzyżowania lub przeciskania się między innymi pojazdami. Można to zrozumieć, ponieważ ciągłe słuchanie tak głośnego sygnału może być naprawdę męczące. To jednak ryzykowne, ponieważ bez syreny nie ma mowy o uprzywilejowaniu pojazdu.

Nawet 86 000 zł kary za brak jednego dokumentu! Kierowcy muszą bardzo uważać

Drugi istotna kwestia, to fragment dotyczący uprzywilejowanej kolumny. Pojazdy poruszające się w jej środku, w ogóle nie muszą mieć żadnych sygnałów – ani świetlnych, ani dźwiękowych. Warunkiem jest jednak właściwie otwarcie i zamknięcie kolumny. Na jej początku oraz na końcu musi znajdować się pojazd wysyłający sygnał niebieski oraz czerwony (a także dźwiękowy). Jeśli brakuje czerwonego (a zdarza się to), nie ma mowy o kolumnie. Teoretycznie więc można ukarać za łamanie przepisów kierowców, których pojazdy nie mają własnych sygnałów, a którzy byli przekonani, że są częścią uprzywilejowanej kolumny.

W jakich sytuacjach pojazd uprzywilejowany ma pierwszeństwo?

Kierowcy najczęściej odpowiadają, że pojazd uprzywilejowany ma zawsze pierwszeństwo. Przecież na tym polega idea uprzywilejowania, że wszyscy inni mają mu ustępować, prawda? Niestety nieprawda, a przekonanie o pierwszeństwie pojazdu uprzywilejowanego wynika z potocznego rozumienia przepisów.

Przepisy natomiast mówią jasno:

Uczestnik ruchu i inna osoba znajdująca się na drodze są obowiązani ułatwić przejazd pojazdu uprzywilejowanego, w szczególności przez niezwłoczne usunięcie się z jego drogi, a w razie potrzeby zatrzymanie się.

Nie ma tu ani słowa o pierwszeństwie. Inni uczestnicy ruchy drogowego mają obowiązek zrobić miejsce i ułatwić przejazd pojazdu uprzywilejowanego, ale o pierwszeństwie nie ma nigdzie mowy.

Skrzyżowanie o ruchu kierowanym – kto ma pierwszeństwo? Co zrobić, gdy będzie awaria?

Warto przy okazji jeszcze przytoczyć art. 53, ust. 2:

Kierujący pojazdem uprzywilejowanym może, pod warunkiem zachowania szczególnej ostrożności, nie stosować się do przepisów o ruchu pojazdów, zatrzymaniu i postoju oraz do znaków i sygnałów drogowych.

Podsumowując, kierowca pojazdu uprzywilejowanego, może niestosować się do przepisów, tylko jeśli zachowuje szczególną ostrożność. Zaś inny kierujący mają obowiązek ustępować mu drogi. Ale kierowca radiowozu nie może, dla przykładu, tak po prostu wjechać na skrzyżowanie na czerwonym świetle. Jeśli inny kierujący nie zauważy go w porę i dojdzie do zderzenia, winny będzie kierowca radiowozu. Osoba jadąca „cywilnym” pojazdem co prawda nie dopełni w ten sposób swojego obowiązku, ale winna będzie tylko temu. Pojazd uprzywilejowany nie ma pierwszeństwa, a może tylko warunkowo niestosować się do przepisów.

W jakich sytuacjach autobus ma pierwszeństwo? Kluczowa zasad jest dobrze znana, ale mało kto ją rozumie

Jaki pojazd może być pojazdem uprzywilejowanym?

Lista pojazdów uprzywilejowanych jest wbrew pozorom całkiem długa. Zgodnie z art. 53, ust. 1 Prawa o ruchu drogowym, „pojazdem uprzywilejowanym w ruchu drogowym może być pojazd samochodowy”:

jednostek ochrony przeciwpożarowej;
zespołu ratownictwa medycznego;
Policji;
jednostki ratownictwa chemicznego;
Straży Granicznej;
Biura Nadzoru Wewnętrznego;
Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego;
Agencji Wywiadu;
Centralnego Biura Antykorupcyjnego;
Służby Kontrwywiadu Wojskowego;
Służby Wywiadu Wojskowego;
Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej;
Służby Więziennej;
Służby Ochrony Państwa;
straży gminnych (miejskich);
podmiotów uprawnionych do wykonywania zadań z zakresu ratownictwa górskiego;
Służby Parku Narodowego;
podmiotów uprawnionych do wykonywania zadań z zakresu ratownictwa wodnego;
Krajowej Administracji Skarbowej wykorzystywany przez Służbę Celno-Skarbową;
Inspekcji Transportu Drogowego;
jednostki niewymienionej w pkt 1–11, jeżeli jest używany w związku z ratowaniem życia lub zdrowia ludzkiego – na podstawie zezwolenia ministra właściwego do spraw wewnętrznych.