Awaria turbosprężarki – objawy, przyczyny i zapobieganie

Turbosprężarka od niedawna jest niemal standardowym elementem w silnikach benzynowych, a od kilkudziesięciu lat w silnikach diesla. Jest maszyną wirnikową, składającą się z turbiny i sprężarki osadzonych na wspólnym wale, a jej zadaniem jest doładowywanie silnika spalinowego. W teorii awaria turbosprężarki nie powinna nastąpić przez całą żywotność silnika, ale niestety zdarza się to rzadko. Oto najczęstsze objawy i przyczyny awarii turbiny.

Objawy awarii turbiny

Jednym z pierwszych objawów świadczących o awarii turbosprężarki jest zauważalny spadek mocy silnika. Wyczujemy to podczas przyśpieszania – wówczas samochód nie będzie przyśpieszał tak szybko jak wcześniej oraz osiągnięcie maksymalnej prędkości zajmie więcej czasu. Dzieje się tak, ponieważ turbina nie daje mocy w przedziale ok. 1000-1500 obr./min. Spadkowi mocy towarzyszy zapalanie się kontroli „check engine” oraz odgłosy i drgania dobiegające spod maski.

Uszkodzona turbina objawia się również głośniejszym niż zwykle charakterystycznym gwizdem. Może to świadczyć m.in. o uszkodzeniu koła kompresji przez obcy materiał, nieszczelnością w układzie wydechowym lub ssącym oraz przepuszczaniem spalin przez uszczelkę kolektora wydechowego turbosprężarki.

W dodatku awaria turbiny podczas jazdy objawia się zwiększonym zadymieniem. Spaliny mogą być koloru czarnego lub niebieskiego. Czarne spaliny oznaczają, że podawana jest zbyt mała ilość powietrza do komory spalania, przez co paliwo nie ulega całkowitemu spaleniu. Z kolei niebieskie spaliny świadczą o spalaniu się oleju silnikowego. Oznacza to, że na skutek rozszczelnienia układu wirującego dochodzi do przedostawania się przez intercooler oleju do komory spalania.

Przyczyny awarii turbosprężarki – złe smarowanie

Turbosprężarka jest zbudowana z niewielkiej liczby elementów, a w teorii zużywać powinny się tylko łożyska i powierzchnie, na których pracują. Dlatego powinno się dbać o dobre nasmarowanie tych elementów, aby uniknąć usterek. Złe smarowanie jest najczęstszą przyczyną prowadzącą do awarii turbiny. Problem ze smarowaniem można podzielić na kilka kwestii.

Pierwszą kwestią jest niedostateczne smarowanie. Występuje najczęściej w starszych samochodach, w których dochodzi do problemu ze swobodnym przepływem oleju.

Druga kwestia dotyczy zanieczyszczonego oleju, który może wynikać z zużycia silnika, nagromadzenia się nagaru (biało-zielonego osadu, który powstaje z niedopalonych cząstek paliwa i oleju), opiłkowania pompy paliwa oraz przedostawania się wody lub paliwa do układu smarowania.

Awaria turbiny może nastąpić po skorzystaniu z nieodpowiedniego oleju. Niewłaściwy olej może wytwarzać nagar oraz nie przepływać swobodnie przez turbosprężarkę. Przyczyną może być również źle wykonana regeneracja, przez co uszczelki mogą blokować przepływ oleju lub uszczelnienia w płynie mogą zatykać kanały olejowe.

Przyczyny awarii turbosprężarki – chłodzenie turbosprężarki

Silnika wyposażonego w turbosprężarkę nie powinno gasić się, kiedy jest ona rozgrzana. Turbinę należy schłodzić po jej naprawdę intensywnej pracy, np. po szybkiej jeździe autostradą lub po przejażdżce po górskich drogach. W takim przypadku powinno się schłodzić silnik, ale nie poprzez stanie w miejscu, tylko podczas jazdy, unikając wprowadzania silnika na wyższe obroty.

Natomiast studzenie w miejscu stosuje się po jeździe torowej, kiedy turbina rozgrzewa się do czerwoności. Skutkiem natychmiastowego zgaszenia rozgrzanego silnika jest niekorzystne tarcie oraz zanieczyszczenie nagarem otworu doprowadzającego olej.

Przyczyny awarii turbosprężarki – źle przeprowadzony tuning

Jeśli zaingeruje się w ciśnienie doładowania można doprowadzić do nadmiernego obciążenia turbosprężarki, ponieważ zazwyczaj turbiny są fabrycznie dobrane do parametrów jakie będzie generował silnik. Do najczęstszych przyczyn awarii będących skutkiem źle przeprowadzonego tuningu zalicza się podniesienie ciśnienia doładowania oraz zbyt wysoką temperaturę spalin.

W przypadku podniesienia ciśnienia dochodzi do nadmiernej prędkości obrotowej turbosprężarki, co skutkuje odkształceniem wirnika. Natomiast zbyt wysoka temperatura spalin  jest efektem nieprawidłowego chip tuningu. Może to doprowadzić do pęknięcia korpusu oraz uszkodzenia łożysk i osi wirników turbosprężarki.